|
|||
![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() |
|||
![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() |
|||
Definitie cognitieverstoringCognitieverstoring is de mate waarin de hersenen als gevolg van NAH beginnen te haperen door overprikkeling, overspoeling, te veel verwerkingsdruk, et cetera. En dan met name op het cognitieve vlak (cognitie = denkvermogen). Cognitieve verstoringen stapelen bij hersenletsel vaak op. Dagen, weken, soms zelfs maanden lang! De bekende hersenaccu raakt leger en leger en de cognitieve functies gaan meer en meer haperen. De hersenen raken volledig uitgeput, het prikkelfilter stopt ermee en je werkgeheugen overspoelt. Je voelt je steeds slechter. Overprikkeling, overspoeling en problemen met de verwerkingsdruk in de hersenen (en dan met name in het werkgeheugen) ontstaan heel snel, maar dalen maar heel traag. Dus het gaat opstapelen. Het gevolg is dat dagelijkse verstoringen steeds ernstiger worden, omdat een nacht slapen niet voldoende nieuwe energie geeft om de gestapelde 'schade' van gisteren, vorige week en misschien wel vorige maand te herstellen. De manier waarop cognitieverstoringen zich uiten verschillen per persoon:
OverprikkelingDe definitie van het begrip overprikkeling is soms een beetje onduidelijk, want er is geen echt eenduidige omschrijving. Er is ook (nog) geen officiële diagnose die overprikkeling heet, ondanks het feit dat overprikkeling echt ziekmakend en zelfs invaliderend kan zijn. Er bestaan 3 soorten overprikkeling:
Bij zintuiglijke overprikkeling zijn de hersenen niet goed in staat om alle signalen van de zintuigen goed te verwerken. Deze signalen komen dan vaak ongefilterd binnen. Alles even hard en alles even veel. Normaal filteren de hersenen bijvoorbeeld bijgeluiden automatisch uit zodat je beter kunt focussen op een gesprek. Bij NAH is deze filtering vaak beschadigd. Zo is bijvoorbeeld een kermis echt een drama voor mensen die veel last hebben van zintuiglijke overprikkeling. Maar ook een TV-reclame, een webpagina, een toeterende auto, spelende kinderen of andere beelden en geluiden kunnen heel sterk overprikkelen. Bij cognitieve overprikkeling hebben mensen last door diep nadenken, leren, onthouden, veel informatie, complexe informatie, snel besluiten moeten nemen, multitasking, et cetera. Ik heb daar zelf veel last van. Als ik 30 minuten aan dit blog werk dan is het beste van de dag er wel weer af. Dan gaan mijn oren suizen (tinnitus) en beginnen mijn hersenen, en dan vooral het werkgeheugen, te haperen. Dan schiet ik direct omhoog in de verstoringcurve (zie volgend hoofdstuk). Dit is de vorm van overprikkeling die soms niet direct door zorgprofessionals wordt opgemerkt, want aan de buitenkant zie je eigenlijk niet dat er iets ernstigs aan de hand is. Deze vorm wordt ook wel eens overspoeling genoemd. Mensen die last hebben van emotionele overprikkeling zijn kwetsbaar in emoties. Ze kunnen deze niet goed reguleren. Bij kleine tegenslagen reageren ze al heel dramatisch, kortaf, snauwerig of zelf woedend. Dat hebben ze niet goed in de hand en daar kunnen ze niets aan doen. Maar het kan ook de andere kant op gaan: hyper-vrolijk. Overprikkeling bij NAH houdt zichzelf vaak in stand of versterkt zichzelf zelfs. Want overprikkeling leidt tot meer overprikkeling, en daar ben je extra gevoelig voor als je al overprikkeld bent. Een lastige vicieuze cirkel dus. En toch is die cirkel te doorbreken door het creëren van overzicht, het elimineren van kleine overprikkelingsoorzaken, een gezonde geestelijke ontlading (kwijtraken van je vervelende emoties) of het doen van dingen die je echt mentale rust geven:
VerstoringcurveIk ontdekte na 2 jaar ploeteren dat mijn letsel variabel was. Dat las ik zo terug in mijn dagboek. Het was niet elke dag of elke week hetzelfde. Dat begreep ik eerst niet. Ik dacht dat iets stuk was of niet, maar ik had geen idee dat de gevolgen zo kunnen variëren. De ene dag loopt alles best oké, maar een volgende dag kan het helemaal mis gaan. De dag daar weer na wordt het nog ernstiger en dan vermindert het weer iets. Variabel letsel, of beter variabele gevolgen, waren me nog onbekend toen.
Help, mijn hersenletsel is variabel!
Ik leerde dus dat de gevolgen van hersenletsel steeds veranderen omdat verstoringen opstapelen. Dat opstapelen kan soms erg snel gaan, maar de weg terug naar mentale rust duurt meestal veel langer. Ik ben toen de mate van cognitieverstoring gaan uitdrukken in een verstoringcurve. Je bevindt je steeds ergens op die curve:
Voor veel mensen met NAH is een hoge score op de verstoringcurve dagelijkse realiteit. Gezin, werk, sociale contacten, ontspanning, eigen gedachten, frustratie, prikkels, het heeft allemaal aandacht nodig en het kost veel (hersen)energie. Eigenlijk kost het gewoon te veel energie, maar ja, je kunt deze dingen moeilijk laten schieten toch? Ze zijn immers zo belangrijk! De wereld vertraagt niet voor jou.
Goede en slechte dagenMijn verstoringcurve is een boog (of beter nog, een parabool). De mate van verstoring kan toenemen, je komt dan hoger op de curve, en de verstoringen kunnen afnemen, je gaat dan weer naar beneden. Het is een steile curve, dat betekent dat je in korte tijd heel snel kunt stijgen in de verstoringen. Je kunt de curve ook indelen naar 3 soorten dagen:
Als ik een slechte dag heb dan kom ik thuis met de boodschappen en ben ik, ondanks het lijstje, toch 3 dingen vergeten. Dan sta ik in de douche zonder een handdoek in de buurt te hebben. Ik zet dan rustig de koffiemelk in de vaatwasser in plaats van in de koelkast. Of ik sta met mijn auto bij de garage en ik weet niet meer wat ze zouden moeten repareren. Ik neem de buitenwereld dan ook schokkerig waar (diafocus), het is geen vloeiend beeld meer. Heel verwarrend. En zo kan ik nog wel even doorgaan met nog veel meer voorbeelden. Dat zijn nare dagen. Maar als ik een goede dag heb dan gebeuren deze dingen niet. Of in ieder geval veel minder vaak. Mijn plek op de curve van dat moment bepaalt eigenlijk alles. Dus als ik er nu maar voor zorg dat ik laag op die curve blijf...
De plaats op de curve is jouw
|