|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Digitaliseren modelspoor H0 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
![]() |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Keuze 3 - De centrale, verbinding baan en besturingEen centrale is de besturingsunit die de modelbaan bestuurd. Deze unit is de regelaar voor de locomotieven, maar kan ook allerlei andere dingen verzorgen: wisselsturing, ontkoppelen, seinen, terugmelding, verlichting en andere accessoires. Nadat je bij stap 2 een protocol hebt gekozen, is het tijd voor het kiezen van een centrale. Afhankelijk van het protocol waarmee je wilt gaan rijden, is er een veelvoud aan centrales beschikbaar. Belangrijk om op te letten is de hoeveel locomotieven die er in het geheugen kunnen worden opgeslagen en hoeveel er tegelijkertijd bestuurd kunnen worden. Vrijwel altijd is het aantal locomotieven dat je in het geheugen kunt opslaan, ruim groter dan het aantal waarmee je gelijktijdig kunt rijden (qua stroomverbruik). Tip - Het kan sowieso handig zijn om te kiezen voor een multi-protocolcentrale. Dat is een besturing die meerdere protocollen kent. Zo kan de Märklin Mobile Station 2 bijvoorbeeld zowel MM, MFX als DCC besturen. De meeste moderne kant-en-klare centrales kunnen meerdere protocollen verwerken.
1 centrale per modelbaanOp 1 baan (stroomkring) kun je maar 1 centrale aansluiten. Dat kan natuurlijk wel een centrale zijn die meerdere protocollen kan aansturen. Maar 2 verschillende centrales op 1 baan verstoren elkaars signaal, dat werkt niet. Je kunt natuurlijk altijd 2 volledig elektrisch gescheiden banen naast elkaar leggen, dat is uiteraard geen probleem. Dan kun je meerdere centrales gebruiken. Soms zie je bv ook banen met 2 gescheiden railsystemen: 2-rail en 3-rail door elkaar (maar niet elektrisch of mechanisch verbonden). Belangrijk - Als je een centrale gaat kiezen dan kan het handig zijn om ook alvast even met een schuin oog naar opties 5 tm 9 van dit blog te kijken. Stel dat je bv ook wissels en seinen wilt sturen op basis van terugmelding, dan voldoet een Mobile Station 2 of een MultiMaus niet meer, want die kunnen geen terugmelding ontvangen.
Benodigd vermogenGlobaal kun je zeggen dat je op 1 ampère rijstroom 2 locomotieven kunt laten rijden. Dat is een gemiddelde van 500ma, dat er in de praktijk van uit gaat dat niet alle locomotieven ook echt steeds gelijktijdig op volle snelheid rijden. 500ma is een veilige keuze, want ik heb in de praktijk nog nooit meer dan 300ma stroomverbruik van een locomotief gemeten (maximale snelheid), enkele voorbeelden:
Bussen en aansluitsystemenEr zijn allerlei manieren om de centrale van de modelbaan te laten communiceren met de andere onderdelen (bv wisseldecoders en terugmelders). De communicatie van de centrale naar de locomotieven is meestal vrij eenvoudig: 2 draadjes van de centrale naar de rails (evt. met ringleiding) en klaar. Maar er zijn meer baanonderdelen die input of output zijn voor de centrale:
De communicatie tussen de centrale en bv een 2e regelaar, een serie terugmelders, wissel- of servodecoders, wifi, een PC, meerdere boosters, etc, is vaak heel wat ingewikkelder. Daarvoor hebben verschillende fabrikanten allerlei systemen bedacht. Vaak heeft men het dan over een 'bus'. Op zo'n bus kun je meerdere apparaten aansluiten die dan gemakkelijk met elkaar communiceren. Veel voorkomende bussen zijn:
De meest gebruikte busstructuren in nieuwe apparatuur zijn tegenwoordig Loconet (Digitrax) en XpressNet (Lenz). Tip - Het gaat erg ver om hier alle busstructuren in elk detail te omschrijven, want dat is een behoorlijk technisch verhaal over bits, bytes en milliseconden. Wil je meer weten over een bepaald type bus, Google dan de busnaam in combinatie met de naam van de fabrikant.
Zelfbouw Loconet-T busOm op mijn modelspoorbaan ook een Loconet bus toe te kunnen passen heb ik een Loconet-T centrale en een Loconet-T interface voor bv terugmelding (stroomdetectie) op een DCC-EX of DCC++ centrale ontworpen en gebouwd (locobuffer). Beiden zijn ontwikkeld rondom het LM311n comparator IC:
Deze Loconet centrale en Loconet client zijn ook bestelbaar als stackmodule. Maar er zijn natuurlijk ook veel kant-en-klare centrales die standaard een Loconet bus hebben, zoals bv de Ecos of de YaMoRC 7100.
Kant-en-klare systemenKant-en-klare centrales variëren onderling nog best behoorlijk in prijs en functionaliteit. De Mobile Station is een kleine eenvoudige centrale, de Central Station 3 is een erg uitgebreide centrale. En de YamoRC 7100 heeft een gunstige verhouding tussen prijs en functionaliteit. Sommige centrales hebben een eigen scherm en weer andere modellen hebben een PC of iets dergelijks nodig.
Eenvoudige centrales (tot € 150,-)De kleinere centrales kunnen meestal 2 tot 4 locomotieven gelijktijdig besturen en hebben de mogelijkheid om schakeldecoders voor bv wissels, stroomblokken en seinen handmatig op de controller om te schakelen. De Mobile Station en de MultiMaus kunnen geen terugmeldingen ontvangen. Deze centrales zijn niet universeel koppelbaar aan een PC.
Middelgrote centrales (€ 200,- tot € 350,-)Een middelgrote centrale kan locs besturen, schakeldecoders voor bv wissels en seinen bedienen en terugmeldingen ontvangen. Je kunt de centrale ook aan een PC of een tablet koppelen en zo besturen met bv Rocrail of I-train. Deze centrales hebben geen geïntegreerd scherm.
Stand alone centrales (vanaf € 500,-)Een grote centrale kan vaak 5 of meer locomotieven gelijktijdig besturen,
schakeldecoders voor seinen en wissels bedienen en terugmelding ontvangen.
Je kunt de centrale aan een PC koppelen en zo besturen met bv Rocrail of
I-train, maar de centrale kan ook volledig stand alone werken en heeft
een geïntegreerd beeldscherm.
Tip - Ook hier zie je weer terug dat DCC de meest allround keuze is.
Zelfbouw centrales
|
Systeem | Protocol | Link |
CAN-GCA | DCC MM | Link |
CAN Digital Bahn | DCC MM | Link |
Mbus met Trackbox | DCC MM | Link |
MDRRC-II | DCC MM | Link |
MDRRC // Lite | DCC MM | Link |
SRSE-II met Trackbox | DCC MM | Link |
Centrales, zoals hierboven beschreven, leveren dus een gemoduleerde gelijkspanning aan de rails. Die spanning ligt tussen 12 en 18v. De stroomsterkte varieert een beetje per centrale. Gangbare waarden liggen tussen de 2 en de 5 ampère. Dat is vaak voldoende om met 3 tot 8 locomotieven gelijktijdig te rijden.
Maar er komt, als je verder uitbreidt (bv met extra locomotieven of andere railstroomverbruikers), ook een punt waarop de centrale de baan niet meer van voldoende stroom kan voorzien. Het stroomgebruik is te hoog geworden.
Dan wordt het tijd voor een booster: een extra stroomvoorziening, naast de bestaande centrale.
Tip - Een booster is niet zomaar een extra voeding die naast de bestaande stroomvoorziening wordt aangesloten. Boosters nemen het protocol van de centrale ook actief mee. Het protocol van de booster en die van de centrale moeten dus overeenkomen!
Uhlenbrock booster
Ik noem hier slechts een paar voorbeelden, maar vrijwel alle bekende fabrikanten hebben boosters in het assortiment:
Merk | Type | Link |
Märklin | 60175 (voor CS) | Link |
Uhlenbrock | Power 4 | Link |
YamoRC | YD7403 | Link |
Et cetera |
Het is ook mogelijk om zelf een DCC-booster te bouwen op basis van Arduino hardware. Het onderstaande schema vertelt je er alles over. De link onder de afbeelding leidt je naar de volledige bouwinstructie:
Zelfbouw DCC-booster Arduino (PDF
en
link)
Een waarschuwing is hier wel op zijn plaats: 40 ampère is heel veel stroom. Dat is al bijna het vermogen van een autoaccu. Vooral bij (gedeeltelijke) kortsluiting kan dit best wel wat schade geven (warmte). De booster is regelbaar qua maximaal vermogen. Begin dus vooral rustig, maximaal 5 ampère als basisinstelling is prima!
Ook op het gebied van zelfbouw boosters is er van alles te vinden op het internet, bv:
Bron | Ampères | Link |
Mini booster | 1 | Link |
LMD1820 | 3 | Link |
Edits booster | 10 | |
SMA31 | 15 | Link |
Et cetera |
Voor de meeste modelbanen volstaat een centrale (bv 2 ampère) en eventueel 1 booster (bv 5 ampère). Dan heb je totaal 7 ampère baanstroom voor ongeveer 14 locomotieven.
Tip - 5 tot 7 ampère is een mooi en veilig maximum voor 1 stroomkring/modelbaan. Bij echt hele grote modelbanen met heel veel rijdende stroomverbruikers wordt er ook wel 1 booster per elektrisch gescheiden baansectie gebruikt:
Boosternetwerk DCC
Pas op - Soms kom je zelfbouw boosters tegen die tot 45 ampère stroom kunnen leveren en die geen stroomregeling of kortsluitbeveiliging hebben. Dan moet je wel heel goed weten waar je mee bezig bent qua veiligheid, koeling, zekeringen, et cetera. 45 ampère kan echt schade maken...
Kernpunten centrales |
1. Slechts 1 centrale per modelbaan. Het protocol
van de verschillende onderdelen moet overeenkomen. DCC is de meest universele
keuze. 2. Een centrale heeft een bepaald vermogen (stroom), reken ongeveer 2 locs per ampère. 3. Een centrale heeft inputs (handcontroller, PC-software, terugmelding) en outputs (baanstroom, locbesturing en signalen voor schakeldecoders). 4. Er zijn 3 typen centrales: eenvoudige centrales zonder terugmelding, grote stand-alone centrales en de tussenweg zoals DR5000 en Z21 (wel terugmelding, maar geen beeldscherm). 5. Centrales zijn ook eenvoudig en erg goedkoop zelf te bouwen, vaak Arduino gebaseerd. 6. Voor extra baanstroom kun je een (zelfbouw) booster toevoegen, die moet hetzelfde protocol hebben als de centrale. |
Volgende pagina: locomotiefdecoders
Home | Startpagina van dit blog |
Arduino | Introductie Arduino technologie |
Inleiding | Analoog versus digitaal |
Keuze 1 | De baan, 2-rail of 3-rail |
Keuze 2 | Digitale protocollen voor besturing |
Keuze 3 | De centrale: verbinding baan en besturing |
Keuze 4 | Locdecoders |
Optie 5 | PC of tablet als centrale |
Optie 6 | Wissels, ontkoppelen en seinen |
Optie 7 | Terugmelding en bezetmelding |
Optie 8 | Stroomblokken |
Optie 9 | Accessoiresturing |
Optie 10 | Scenery, scratchbuilding H0 |
Afsluiting | Disclaimer en bronvermelding |
Contact | Verstuur feedback, stel een vraag |
Stack modules Naast de zelfbouwprojecten die ik beschrijf, heb ik ook een integraal systeem met stack modules ontworpen om modelspoorbanen te kunnen besturen. Klik hier voor info. |
![]() |