Optie 10 - scenery, scratchbuilding H0

Ik heb er op mijn modelspoorbaan voor gekozen om één gedetailleerd industrie- en rangeerterrein te gaan bouwen (periode IV, '66-'86) dat gesitueerd is achter een flink station (4 perronsporen van ong. 110 cm, station Roosendam CS). Het is dus een industrieel gebied, zonder bergen, dorpjes en koeien in de wei (dat is niet zo mijn ding).

Het is natuurlijk gemakkelijk om kant-en-klare bouwdozen te kopen, en daar is ook niets mis mee. Maar ik besloot om zoveel mogelijk scenery zelf te ontwerpen en te bouwen. Dan past het qua formaat en vorm altijd erg goed in de layout. Bovendien mag een hobby tijd kosten toch?

Bouwmaterialen

Ik koos dus voor scratchbuilding. Bij scratchbuilding bouw je iets unieks, dat je zelf ontworpen hebt, van losse bouwmaterialen:

• Plaatmateriaal:
   
  • Polystyreen platen 1 en 2 mm
  • Grijsboard karton 1 en 2 mm
  • Muur- en dakplaten (bv Auhagen, Faller)
  • Basisplaten hout- en metaallook
  • Bestratingsplaten
     
• Profielen:
   
  • L, T en H-profielen polystyreen, 1-4 mm
  • Latjes, polystyreen en balsa, 1-4 mm
  • Buizen aluminium, kunststof, messing
  • Evt. kant-en-klare kozijnen, ramen, deuren, etc (maar die kun je ook prima zelf bouwen als je er wat tijd in steekt)
     
• Hobbylijm, secondelijm
• Modelbouwverf
• Et cetera

Voor kunststof profielen (bv voor dakranden, kozijnen, regenpijpen, deuren, etc) is Evergreen een prettig merk. Vele soorten en maten in basisprofielen (I, L, H, T, O) en plaatmateriaal, en het is verkrijgbaar bij vrijwel alle Nederlandse modelspoorwinkels.

Scratchbuilding in 1 foto:

Tools voor scratchbuilding (vergroten)

Er bestaat ook zoiets als kitbashing. Bij die techniek bouw je ook zelf iets (gedeeltelijk) nieuws, maar dan op basis van een bestaande bouwdoos.

Meten, rekenen en uitproberen

Scratchbuilding is vooral een kwestie van meten en uitproberen, aanpassen, en opnieuw meten en uitproberen! Waarbij je steeds omrekent naar de schaalgrootte.

Stel bv dat een persoon in werkelijkheid 185 cm groot is (dat is dus 1850 mm), dat is dan op schaal H0 (1:87): 1850 mm / 87 = 21 mm. Een deur wordt zo ongeveer 27-30 mm hoog en 13-15 mm breed. Andersom kan natuurlijk ook: een H0-wagon is ongeveer 50 mm hoog, dat is in werkelijkheid 50 mm x 87 = 4350 mm (of 4,35 mtr).

Dieseldepot, H0 (bouwtekening)

Dieseldepot, bijna af (vergroten)

Bij een woonhuis wordt een verdieping dus 3000 / 87 = 35 mm hoog. Bij een industriepand zal dat tussen 45 en 55 mm zijn.

Is scratchbuilding goedkoper dan een kit?

Dat hoeft niet altijd zo te zijn, want het is erg afhankelijk van de uitvoering en de details. Met name bij kleinere modellen heb je relatief veel materiaal nodig. Maar over het algemeen kun je wel zeggen dat scratchbuilding een heel stuk (>50%) goedkoper is dan een complete kant-en-klaar kit. Met daarbij het grote voordeel dat je afmetingen, vorm, kleur, et cetera, zelf kunt aanpassen naar de sfeer en vorm van je eigen lay-out.

Mijn scenery

Verdeeld over de baan heb ik de volgende gebouwen op de planning staan:

• Station Roosendam CS, 4 perrons
• Station Roosendam West, 2 perrons
• Seinhuis station Roosendam
• Seinhuis rangeerterrein Roosendam
• Goederenloods
• Locloods met dieseldepot
• Een flinke fabriek
• Transformatorhuisjes langs het spoor

Seinhuis Roosendam, H0 (bouwtekening)

Station Roosendam CS, H0 (bouwtekening)

Eerst een schets en een prototype

Meestal ontwerp ik een ruwe schets in bv PowerPoint, en vanaf daar begin ik met uitproberen, aanpassen en bouwen. Meestal bouw ik eerst een simpel prototype van karton zodat ik de grootte en het model zelf kan beoordelen. Scratchbuilding is best veel werk, dus een simpele en snel beschikbare testmaquette is wel zo handig... Dat geeft al een goede indruk en je kunt nog gemakkelijk dingen wijzigen. Daarna ga ik aan de slag met het definitieve gebouw.

Fabriek, H0 (bouwtekening)

Papieren testmaquette fabriek (vergroten)

Kwaliteit van het eindresultaat

Bij scratchbuilding bepalen een aantal factoren de kwaliteit van het eindresultaat. Belangrijke factoren zijn bv:

• Nauwkeurig werken op de mm is zo-wie-zo een vereiste
• Detaillering van ramen, deuren en zeker ook kozijnen is erg belangrijk (ramen, deuren en kozijnen zijn vaak het meeste werk...)
• Daklijsten en boeiborden, overstekende dakranden
• Regenpijpen en dakgoten
• Hoeken en verspringingen in het gebouw (een groot vierkant blok is best saai)
• Hoogteverschillen in het dak
• Reliëf in muren (bv staalprofielen in lange en hoge industriële muren, delen metselwerk die naar voren komen (kolommen) of juist iets terugvallen, etc)
• Inkleuring en weathering
• Kleine details ter aankleding zoals: pallets, een klok, goederen, voertuigen, deurklinken, etc

Je kunt je er natuurlijk gemakkelijk vanaf maken door alles plat te houden en ramen en deuren eenvoudig op een sticker te printen. Maar een realistisch model ontstaat pas met de juiste details!

Tips scratch building Wil je meer details weten over scratch building? Klik dan hier om een pagina met tips te openen (nieuw venster).

Meer ontwerpen voor scratchbuilding die ik maakte:

Locloods, H0 (bouwtekening)

Locloods, eindresultaat (vergroten)

Station Roosendam West (bouwtekening)

Goederenloods, H0 (bouwtekening)

Papieren testmaquette goederenloods (vergroten)

Op basis van bovenstaande testmaquette van de goederenloods besloot ik om het dak in 2 hoogtes uit te voeren (want anders was het maar een saai blok). Tevens koos ik ervoor om het hele gebouw op een laad- en losplatform (20mm) te zetten. Het nut van de simpele en snelle testmaquette was duidelijk!

Bouwtekeningen scratchbuilds

Onderstaand vind je de beschrijvingen van de gebouwen die ik ontworpen heb (PDF). Alle belangrijke (bepalende) buitenmaten staan erin (grondplaat, dak, muren en deuren). De minder cruciale maten zoals grootte en plaatsing van kozijnen, ramen en schuifdeuren, dikte van muurdelen en profielen, etc, zijn zelf verder te bepalen naar eigen smaak en voorkeur. De bouwbeschrijvingen helpen je zeker op gang, maar het zijn geen geheel voorgekauwde modellen (want dan ontstaat er weer een complete bouwdoos, en dat was bij scratchbuilding nu juist niet de bedoeling):

• Station Roosendam CS
   
• Station Roosendam West
   
• Seinhuis Roosendam
   
• Goederenloods
   
• Fabriek E&O Industries
   
• Locloods
   
• Dieseldepot
   
• Transformatorhuisje
   
• Tips scratchbuilding

En tot slot de kleinste van allemaal:

Transformatorhuisje, H0 (bouwtekening)

Transformatorhuisjes (vergroten)

Volgende bladzijde: disclaimer en bronnen

Inhoudsopgave van dit blog

Stack modules Naast de zelfbouwprojecten die ik beschrijf, heb ik ook een integraal systeem met stack modules ontworpen om modelspoorbanen te kunnen besturen. Klik hier voor info.