Keuze 4 - Locdecoders

Een locdecoder is een schakeling in de locomotief die het besturingssignaal van de rails oppikt en de locomotieffuncties en -motor aanstuurt. Decoders voor locomotieven zijn er in vele soorten en maten. De eenvoudigste modellen rijden voor- en achteruit, en sturen de verlichting. De meer geavanceerdere types kunnen nog veel meer functies uitvoeren, van een flakkerend opgestookt vuurtje in een stoomtrein tot aan een geluidsmodule die het geluid van de originele trein laat horen aan toe.

Soms worden er ook 2 of zelfs meer decoders in een locomotief of een treinstel ingebouwd. Bv een rijdecoder èn een geluids- of verlichtingsdecoder.

Ombouw van analoog naar digitaal

Nieuwe locomotieven die je nu koopt hebben eigenlijk allemaal al een up-to-date decoder. De oudere analoge modellen zijn meestal erg gemakkelijk te digitaliseren (te voorzien van een decoder).

Tip - Indien je oudere locomotieven gaat digitaliseren, vervang dan meteen de oude gloeilampjes door LED's. De oude lampjes verbruiken namelijk relatief veel (baan)stroom. Bovendien zijn die oude gloeilampjes vaak niet geschikt voor 18v op de digitale baan en worden dus te warm. Ze gaan dan snel stuk en ze kunnen door de warmte ook de body van de locomotief beschadigen. Als je gaat ombouwen hou er dan rekening mee dat er voor LED's nog een voorschakelweerstand nodig is tussen de decoder en de LED's. De meeste decoders geven voor licht 12 of 18v gelijkstroom af en die moet worden verlaagd naar 2-3v/20ma maximaal voor een LED.

Het licht dat een LED geeft is vaak behoorlijk fel, dus wellicht wil je zelfs een nog iets zwaardere weerstand toepassen dan de minimaal benodigde. Dat is vaak een kwestie van uitproberen.

ESU Lokpilot decoder

Tip - Indien je analoge locomotieven ombouwt naar digitale sturing, zorg er dan voor dat de  ontstoringscondensators die in de loc of de motor zijn aangebracht verwijderd worden. Deze verstoren het digitale signaal.

Populaire decodermerken:

Veel locomotiefdecoders hebben de mogelijkheid om allerlei parameters (CV's) in te stellen. Dat doe je meestal via de centrale en vaak op een apart programmeerspoor (zodat de andere (loc)decoders niet allemaal mee reageren). Met deze parameters kun je de rijeigenschappen of andere functies (bv een zwaailicht) aanpassen. Bekende CV's zijn bijvoorbeeld DCC-adres, remmen, accelereren, maximale snelheid, lastregeling en nog wat meer technische motoreigenschappen. Zeker bij DCC-decoders is dat zelf aanpassen van waarden heel gebruikelijk. Bij MM- en MFX-decoders zijn die mogelijkheden door de fabrikant vaak beperkt.

Vrijwel alle locdecoders hebben minimaal de volgende functies:

• Rijrichting, vooruit-achteruit
• Snelheidsregeling in stappen
• Front- en sluitlicht, wisselend met rijrichting
• Minimaal 2 extra AUX-functies van 12 of 18v

Aansluitsystemen locdecoders

Decoders in de simpelste vorm worden met de bedrading vast gesoldeerd op de juiste punten. Maar er zijn ook geavanceerdere systemen om een decoder in een locomotief aan te sluiten. Deze connectoren zijn vastgelegd in NEM-normen. Klik hier voor meer informatie over de NEM-normeringen.

6-pins NEM-651
 

8-pins NEM-652
 

22-pins NEM-658

Decoders voor DC-motoren

Veel modelspoor merken hebben de locomotieven voorzien van gelijkstroommotoren (DC). Daar kunnen decoders prima mee overweg. Oudere modellen die nog analoog rijden zijn daardoor eenvoudig om te bouwen door een decoder toe te voegen. Vaak is het een kwestie van bedrading of een connector aansluiten en klaar.

Ombouw Märklin AC-motoren naar DC

Voor de oudere Märklin Allstrom AC-motoren (types SFCM, LFCM en DCM) zijn er permanentmagneten verkrijgbaar die de wisselstroom veldspoel vervangen. De oude standaard AC-motor wordt dan een DC-motor en die kan verder eenvoudig worden gedigitaliseerd zoals hierboven uiteengezet. Dat kan bijvoorbeeld met:

• Esu 51960 voor LFCM (large flat collector)
• Esu 51961 voor SFCM (small flat collector)
• Esu 51962 voor DCM (drum collector)
   

ESU permanentmagneet

Daarnaast kunnen deze oudere Märklin-motoren ook geüpdatet worden met een 5-polig motoranker en een permanentmagneet in plaats van het originele 3-polige motoranker. De motoren gaan daar een heel stuk rustiger én realistischer van lopen. Deze updates bestaan uit een motorschild, koolborstels, een permanentmagneet en een motoranker. De permanentmagneet zit al in de set, dus de hierboven genoemde Esu magneet heb je daarbij niet extra nodig. De sets voor Märklin motorupdates zijn:

• LFCM 60944
• SFCM 60943
• DCM 60941 of 60760 (incl. MM decoder)
   

Motor-update Märklin 60941 DCM

Decoders voor AC-motoren (Märklin)

Er zijn ook decoders te koop die de oudere standaard wisselstroommotoren van Märklin locomotieven direct kunnen aansturen (zonder dat ze dus worden aangepast naar DC met een permanentmagneet). Bijvoorbeeld de Uhlenbrock 75000.

Tip - Deze decoders zijn meestal alleen geschikt voor de Märklin protocollen (MM Motorola en MFX) en kunnen niet met DCC overweg.

Volgende pagina: PC of tablet voor besturing

Inhoudsopgave van dit blog

Stack modules Naast de zelfbouwprojecten die ik beschrijf, heb ik ook een integraal systeem met stack modules ontworpen om modelspoorbanen te kunnen besturen. Klik hier voor info.